Stanowisko RIO Gdańsk:

w odpowiedzi na Państwa pismo z dnia 28 czerwca 2022 r., które wpłynęło do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku za pośrednictwem platformy ePUAP w tożsamej dacie, dotyczące problematyki związanej z dopuszczalnością pokrywania ze środków pochodzących z dotacji oświatowej kosztów związanych z tzw. „zielonymi szkołami”, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Odnosząc się do poruszonego w niniejszym wniosku zagadnienia w pierwszej kolejności wskazać należy, że egzemplifikacja zadań, które mogą zostać sfinansowane ze środków pochodzących z dotacji dla szkół i placówek publicznych i niepublicznych prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego zostały umiejscowione, na zasadzie katalogu zamkniętego, w przepisie art. 35 ust. 1 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 1930 z późn. zm.).

Stosownie do treści ww. przepisu dotacje są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Na gruncie ww. przepisu dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na: pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, w tym na: wskazane w tym przepisie wynagrodzenia oraz sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, oraz zadania, o którym mowa w art. 83 ust. 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2021 r. poz. 1212), a także na pokrycie wskazanych w tym przepisie wydatków na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Jak wynika wprost z wyżej powołanego przepisu ustawodawca w pierwszym zdaniu art. 35 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych w sposób generalny określił zakres zadań, które mogą zostać sfinansowane w ramach przekazywanej dotacji. W tym przepisie mowa jest bowiem o przeznaczeniu dotacji na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Oznacza to, że w komentowanym przepisie chodzi o wszelkie wydatki, które związane są z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, czyli cała podstawowa działalność jednostki dotowanej (tak: Komentarz, art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, Liszka-Michałka 2022, wyd. 1 ,Legalis).

Powyższe znajduje potwierdzenie także w judykaturze, gdzie zasadnie podkreśla się, że w ramach dofinansowania realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki mieści się praktycznie cała podstawowa działalność takiej placówki, a więc z dotacji mogą być zatem sfinansowane wszystkie potrzeby związane z funkcjonowaniem w związku z realizacją zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej (vide: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrok z dnia 20 marca 2020 r., sygn. akt VIII SA/Wa 65/20).

Za słuszną należy również uznać konkluzję zaprezentowaną przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 10 lutego 2017 r., w sprawie prowadzonej pod sygn. akt I Sa/GI 1166/16, gdzie zważono, że szerokiej wykładni pojęcia przeznaczenia dotacji na dofinansowanie realizacji zadań szkoły w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, sprzyja także zmiana brzmienia przepisu art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2014 r., gdzie podkreśla się, że dotacje mogą być wykorzystane na pokrycie wydatków bieżących szkół, obejmujących „każdy wydatek poniesiony na cele działalności”, z wykluczeniem jedynie finansowania wydatków majątkowych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych. Jak słusznie zważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyżej powołanym wyroku z dnia 20 marca 2020 r. powyższe orzeczenie, pomimo tego, że zostało wydane w odmiennym stanie prawnym, zachowuje w pełni aktualność pod rządami obecnie obowiązującej ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, gdyż pozostaje w zgodzie z art. 35 ust. 1 tej ustawy, który jest identyczny jak przywołany w uzasadnieniu do przedstawionego wyżej wyroku WSA w Gliwicach nicobowiązujący obecnie art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty.

Zaznaczyć jednocześnie przy tym należy, że w komentowanym przepisie art. 35 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych mowa jest o wydatkach ponoszonych bezpośrednio na działalność dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, którym należy przeciwstawić wydatki ponoszone pośrednio na taką działalność. Możliwość pokrycia takich wydatków ocenia się na ogół negatywnie (vide: pismo Kolegium RIO w Szczecinie z 30 lipca 2009 r., K-0542/58/MK/09, Lex nr 26540; Komentarz, Pilich Mateusz (red.), Finansowanie zadań oświatowych, Lex),

W ocenie tut. Izby analiza treści przepisu art. 35 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych oraz wyżej powołanego orzecznictwa sądowego, a także stanowiska przedstawicieli doktryny prowadzi do wniosku, że ocena, czy dana aktywność może zostać sfinansowana ze środków pochodzących z dotacji oświatowej wymaga uprzedniego rozstrzygnięcia, czy mieści się ona w celach działalności danej placówki, w tym w celach wskazanych w przepisach ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, a więc związanych z procesem kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej oraz czy ma bezpośredni związek z tymi celami.

Analiza zagadnienia objętego niniejszym wnioskiem nie może zostać rozpoznana również w oderwaniu od tego, jak w literaturze przedmiotu definiowane jest pojęcie „zielonej szkoły”, przez które rozumie się formę realizacji programu nauczania w szkole w trakcie kilkudniowego wyjazdu całego oddziału wraz z nauczycielami do miejscowości posiadających walory przyrodnicze lub uzdrowiskowe. Wyjazd powinien stanowić kontynuację zajęć prowadzonych w trakcie normalnego toku nauczania (tak: M. Wieczorek, J. Lesiewski: Biała szkoła – recepta na programową nudę. w: „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, 2002, nr 1. ISSN 0860-8075).

Mając powyższe na względzie, zdaniem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, jeżeli wyjazdy organizowane w ramach tzw. „,zielonej szkoły”, które z założenia mają stanowić formę realizacji programu nauczenia w szkole, będą powiązane, czy wykorzystywane do prowadzenia zajęć lekcyjnych, tj. np. do realizowania programu szkolnego, to wydatki na sfinansowanie takich aktywności można zaklasyfikować, jako powiązane z celami działalności danej placówki. A contrario przyjąć należy, że w przypadku, gdy dany wyjazd nie będzie stanowił kontynuacji zajęć prowadzonych w trakcie typowego toku nauczania, wówczas pokrycie takiego wydatku ze środków pochodzących z dotacji oświatowej może zostać uznane za prawnie wadliwe.

Jednocześnie uprzejmie proszę o stosowanie się w przyszłości do wymogów, które stawiane są wnioskom o udzielenie wyjaśnień w sprawach stosowania przepisów o finansach publicznych.

{RIO Gdańsk, 2022-07-22, sygn. RP.0441/in./33/1/2022}