Stanowisko RIO Gdańsk:

Wnioskiem doręczonym do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 11 lutego 2022 r., zwróciła się Pani z prośbą o zajęcie stanowiska odnośnie problematyki związanej z finansowaniem działalności administracyjnej gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz kosztów wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na stanowisku urzędniczym realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem uzależnieniom.

We wstępie należy podkreślić, że zasady udzielania wyjaśnień przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Gdańsku w trybie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 2137 z późn. zm.) określone zostały w komunikacie zamieszczonym na stronie http://www.gdansk.rio.gov.pl/ (w zakładce: Działalność Izby >> Wyjaśnienia w sprawach stosowania przepisów o finansach publicznych >> Informacje ogólne).

Wniosek w sprawie udzielenia wyjaśnień winien zawierać opis stanu faktycznego oraz stanu prawnego, na tle których zrodziły się wątpliwości, proponowanego rozwiązania sprawy, ze wskazaniem podstawy prawnej takiego rozwiązania, zaopiniowanego przez obsługę prawną jednostki oraz jasnego wskazania zaistniałych wątpliwości. Wniosek nie może również dotyczyć prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy.

Odnosząc się do treści ww. wniosku z przykrością stwierdzam, że nie spełnia on ww. wymogów, jakie zostały przewidziane dla wniosków o udzielenie wyjaśnienia w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych, w związku z tym, że przedmiotem wniosku nie może być pytanie o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy, a takie cechy posiada przedłożone zapytanie. Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku nie jest bowiem uprawniona do wydawania opinii prawnych w indywidualnych sprawach i problemach wnioskującego, lecz jedynie do ogólnych interpretacji przepisów związanych z funkcjonowaniem finansów publicznych.

Z uwagi na powyższe Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku zmuszona jest do odmowy udzielenia szczegółowej odpowiedzi na złożone zapytanie.

Odnosząc się jednak w sposób ogólny do poruszonej w niniejszym piśmie problematyki, pragnę zwrócić uwagę na następujące aspekty prawne.

Zgodnie z art. 182 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 1119 z późn. zm.) – dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 i art. 181 oraz dochody z opłat określonych w art. 111 będą wykorzystywane na realizację:
1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o których mowa w art. 41 ust. 2 ,
2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, w której mowa w art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o którym mowa w art. 41 ust. 2
– i nie mogą być przeznaczone na inne cele.

Wskazany wyżej przepis nawiązuje do art. 41 ust. 2 wspomnianej ustawy, z którego m.in. wynika, że realizacja zadań, o których mowa w ust. 1, jest prowadzona w postaci uchwalonego przez radę gminy gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, który stanowi część strategii rozwiązywania problemów społecznych i który uwzględnia cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, określone w Narodowym Programie Zdrowia. Natomiast w ust. 1 ww. artykułu ustawodawca zawarł przykładowy katalog zadań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu. Tamże postanowiono, że w szczególności zadania te obejmują:
– zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu;
– udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie;
– prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz działalności szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii oraz uzależnieniom behawioralnym, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych;
– wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych;
– podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 131 i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego;
– wspieranie zatrudnienia socjalnego przez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej i klubów integracji społecznej.

Korelacja przytoczonych regulacji prawnych, w ocenie tut. Izby, daje podstawy do pewnych istotnych wniosków. Należy zauważyć, że ustawodawca, co prawda, nie ograniczył pod względem przedmiotowym rodzajów zadań możliwych do realizacji w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, to jednak niewątpliwie muszą te zadania pozostawać w ścisłym i bezpośrednim związku z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych. Wskazane przepisy mają bowiem status przepisów szczególnych i wyjątkowych, a to ma przełożenie również na sposób rozdysponowania środków pochodzących ze wspomnianych opłat. W konsekwencji gmina nie może interpretować wskazanych przepisów w sposób rozszerzający a tylko zgodnie z intencją ustawodawcy, czyli w sposób ścisły. Stąd, odzwierciedleniem tego założenia powinno być ponoszenie wydatków na cele ściśle związane z ww. profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych. W tym kontekście nie ma więc uzasadnionych podstaw aby przeznaczać środki pochodzące z ww. opłat na wydatki związane m.in. z finansowaniem działalności administracyjnej gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, czy na wynagrodzenia pracowników realizujących zadania w ramach ww. programu.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

Uprzejmie proszę również o zastosowanie się do wymogów dotyczących składania kolejnych wniosków – zgodnie z informacją zamieszczoną na wstępie niniejszego pisma.

{RIO Gdańsk, 2022-03-01, sygn. RP.0441/in/9/1/2022}