Stan faktyczny:
Zgodnie z art. 182 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub 181 oraz dochody z opłat określonych w art. 111 wykorzystywane są na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii nie mogą być przeznaczone na inne cele. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Wałcz wśród jednostek realizujących Program wymienia gminną instytucję kultury – Wałeckie Centrum Kultury w Wałczu.
Pytanie:
Przy takim stanie faktycznym powstają dwa zasadnicze pytania:
- Czy dla realizacji części Programu przez Wałeckie Centrum Kultury w Wałczu konieczne jest wymienienie w statucie Wałeckiego Centrum Kultury w Wałczu wśród zadań wprost działań profilaktycznych (przeciwdziałania alkoholizmowi)?
- Jaka jest dopuszczalna forma przyznawania środków gminnej instytucji kultury w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych — zakup usługi czy dotacja celowa?
Stanowisko własne:
1. Zdaniem wnioskodawcy dla realizacji części Programu i przyznania środków, o których mowa w art. 18[2] ustawy nie jest konieczne, aby w statucie Wałeckiego Centrum Kultury w Wałczu wśród zadań wymienić zadania przeciwdziałania alkoholizmowi (działania profilaktyczne). Z przepisu art. 18[2] ustawy wynika, że środki finansowe tam wymienione powinny być przeznaczone tylko na realizację zadań wskazanych w wyżej wymienionych gminnych programach. Oznacza to, że środki mogą być wykorzystywane na wszystkie działania wymienione w art. 4[1] ust. I ustawy, czyli te, które zostały przykładowo tam wskazane, jak i inne niewymienione, mające związek z profilaktyką. Wskazać należy, że różnorodne formy działalności kulturalnej przyciągają młodzież i tworzą dla niej alternatywy rozwoju zainteresowań i aktywności w oderwaniu od nałogów i innych złych nawyków, na które z racji wieku są niezwykle podatni. Wobec otwartego katalogu zadań wymienionych w art. 4[1] ustawy moim zdaniem brak jest przesłanek formułowania jakiegokolwiek wymogu, aby dla przeznaczenia środków, o których mowa w art. 18[2] ustawy, koniecznym byłoby wskazanie w statucie instytucji, wśród jej zadań wprost zadań profilaktycznych. Kluczowe jest jedynie, aby odpowiednie zadanie zostało umieszczone w Programie i miało powiązanie funkcjonalne z przeciwdziałaniem alkoholizmowi, choćby poprzez tworzenie warunków sprzyjających realizacji potrzeb, których zaspokajanie motywuje powstrzymywanie się od spożywania alkoholu. Zdaniem wnioskodawcy warunek ten może spełnić co najmniej kilka podstawowych zadań WCK, w tym, np. rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie zainteresowań i potrzeb kulturalnych mieszkańców Wałcza poprzez organizowanie spektakli, koncertów, konkursów, festiwali, wystaw, odczytów imprez artystycznych i rozrywkowych; organizowanie różnorodnych form edukacji kulturalnej i wychowania poprzez sztukę; tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego. Jednocześnie w $ 7 ust. 1 Statutu Wałeckiego Centrum Kultury w Wałczu wskazano, że WCK może realizować inne zadania z zakresu kultury, sztuki, oświaty na zasadach określonych odrębnymi przepisami. Reasumując, w opinii wnioskodawcy brak jest podstaw do uzależniania przeznaczania środków, o których mowa powyżej, instytucji kultury od tego, czy wśród zadań statutowych wymienia się wprost działalność profilaktyczną, czy też nie.
2. Zdaniem wnioskodawcy wśród akceptowalnych form przekazywania środków na realizację zdań z zakresu profilaktyki umieszczonych w Programie znajduje się również umowa o świadczenie usług. Zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej – Organizator przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie dotacji:
1) podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;
2) celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
3) celowej na realizację wskazanych zadań i programów.
W sytuacji zaś gdy zakres nie odpowiada zakresowi określonemu w art. 28 ust. 3 pkt 2 i 3 ustawy (a tak zdaniem wnioskodawcy jest w tym przypadku) dopuścić należy inną formę rozliczeń, jaką pozostaje zakup usługi Zdaniem wnioskodawcy zakup usługi jest możliwy, skoro instytucja posiada odrębną od gminy osobowość prawną i zdolność kontraktowania.
Stanowisko RIO Szczecin:
Odpowiadając na wniosek Pani Sekretarz, przekazany do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie w dniu 26 listopada 2021 r., o interpretację przepisów o finansach publicznych w zakresie realizacji przez samorządową instytucję kultury zadań ujętych w gminnym programie rozwiązywania problemów alkoholowych oraz sposobu ich finansowania uprzejmie informuję, co następuje.
Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119) prawodawca postanowił, że zadaniem własnym gminy jest prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu. Powyższe zadanie, stosownie do treści ust. 2, realizowane jest w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych stanowiącego część strategii rozwiązywania problemów społecznych, uchwalanego corocznie przez radę gminy. Stosownie do postanowień zredagowanych w ust. 3 gminny program realizowany jest przez jednostkę określoną w tym programie. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Izby, ustawodawca nie ograniczył możliwości realizacji wskazanego powyżej programu do konkretnych jednostek, zaś warunkiem koniecznym są właściwe postanowienia gminnego programu.
Odnosząc się do sposobu finansowania z budżetu gminy zadań ujętych w gminnym programie, a którego realizacja nastąpi przy udziale samorządowej instytucji kultury wskazuję, że zgodnie z art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305, z późn. zm.) wydatki publiczne mogą być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. W przypadku przekazania samorządowej instytucji kultury zadania ujętego w gminnym programie rozwiązywania problemów alkoholowych, które nie stanowi statutowego zadania tej instytucji, zasadne będzie przyznanie na mocy art. 28 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 25 października 1991 r.
o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 194, z późn. zm.) dotacji celowej na realizację wskazanego zadania lub programu.
Powyższe nie wyklucza możliwości zastosowania innych form finansowania dopuszczalnych przepisami prawa.
Przedstawione stanowisko nie stanowi wiążącej wykładni przepisów prawa, a wyraża jedynie opinię na przedstawione zagadnienie.
{Urząd Miasta Wałcz, 2021-11-26, sygn. -}
{RIO Szczecin, 2021-12-14, sygn. K.0542.ZF.29.DC.2021}