Stanowisko RIO Wrocław:

Do Regionalnej Izby Obrachunkowej wpłynął Pana wniosek zawierający prośbę o wyjaśnienie czy istnieje możliwość przekazania przez Gminę — w formie pożyczki — Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Jerzmanowej (dalej: SPZOZ), utworzonemu na podstawie uchwały Rady Gminy Jerzmanowa nr XXXV/2510021 z dnia 27 stycznia 2021 r., środków finansowych, o których mowa w § 3 lit. c tej uchwały, „na uruchomienie i bieżącą działalność” tego podmiotu.

W związku z prośbą wyjaśniam, co następuje:

Zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2021 r. poz. 711), zwanej dalej „u.dz.l.”, samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności i reguluje zobowiązania.
Wyrażona w tym artykule zasada samofinansowania nie ma jednak charakteru bezwzględnego, gdyż ustawodawca dopuszcza możliwość pośredniego lub bezpośredniego finansowania działalności SPZOZ przez podmioty je tworzące, które powinny wyposażyć SPZOZ w majątek umożliwiający uzyskiwanie przychodów, a ponadto zobligowane są do pokrywania ujemnego wyniku finansowego SPZOZ w sytuacji wskazanej w art. 59 u.dz.l. (wydatki klasyfikowane w § 461).

Zasady dotyczące finansowania SPZOZ dookreślone zostały w art. 114-116 u.dz.l., przy czym art. 115 u.dz.l. przesądza, po pierwsze o dopuszczalnej formie przekazania środków publicznych (w tym dotacji), a po wtóre wskazuje organy, które mogą takie środki przekazać z przyporządkowaniem ich do określonych zadań (wydatki klasyfikowane w § 256 i § 622). Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1053, z późn. zm.) nie przewiduje natomiast wydatków z tytułu dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na pierwsze wyposażenie SPZOZ w środki obrotowe.

Przechodząc zaś do kwestii istnienia (bądź nieistnienia) możliwości udzielenia z budżetu Gminy pożyczki na rzecz SPZOZ wskazać należy, że przepisy ustaw ustrojowych wskazują, że każdy szczebel samorządu terytorialnego może udzielić pożyczki, a ich maksymalną wysokość w roku budżetowym określa organ stanowiący – art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2020 r. poz. 713 i 1378), art. 12 pkt 8 lit. (1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 920), art. 18 pkt 19 lit. d ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1668). Powołane przepisy nie zawierają nadto ograniczeń odnoszących się do tego, z jakim podmiotem umowa pożyczki może zostać zawarta, oraz nie wskazują, czy umowa ta ma być oprocentowana, czy też nie.

Tym samym umożliwiają one zawarcie umów pożyczek przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym zatem również przez Gminę, z SPZOZ, tj. podmiotem udzielającym świadczeń zdrowotnych.

Środki finansowe udostępnione na podstawie umowy pożyczki podlegają zwrotowi, aczkolwiek możliwe jest umorzenie ich spłaty. Zgodnie bowiem z art. 59 ust. 1 ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 305), zwanej dalej „u.f.p.”, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny (np. z umowy pożyczki), przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wskazanym w przepisie mogą być umarzane, terminy ich spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Reasumując, przekazanie środków finansowych w przywołanej powyżej formie pożyczki musi zostać poprzedzone określeniem przez Radę Gminy w uchwale budżetowej maksymalnej wysokości pożyczek, których Wójt może udzielić w roku budżetowym (art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i u.s.g.).
Stosownie zaś do art. 262 ust. 1 i 2 u.f.p. czynności prawnych polegających m.in. na udzielaniu pożyczek dokonuje w gminie wójt, burmistrz, prezydent. Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego.

{Urząd Gminy Jerzmanowa, 2021-xx-xx, sygn. -}
{RIO Wrocław, 2021-05-28, sygn. P.WR.54.18.2021}