Stanowisko RIO Olsztyn:

W odpowiedzi na pismo nr BF.0711.8.2021 z dnia 8 kwietnia 2021 r., w sprawie Uchwały Nr XXVII/202/2021 Rady Miejskiej w Szczytnie z dnia 24 lutego 2021 r. w sprawie zmian w budżecie Gminy Miejskiej Szczytno na 2021 rok, w zakresie wystąpienia nierównowagi między planowanymi dochodami i wydatkami dotyczącymi systemu gospodarki odpadami w gminie, Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie, wyjaśnia co następuje:

W dniu 4 marca 2021 r. do tut. Izby wpłynęła Uchwała Nr XXVII/202/2021 Rady Miejskiej w Szczytnie z dnia 24- lutego 2021 r. w sprawie zmian w budżecie Gminy Miejskiej Szczytno na 2021 rok.

Na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych /Dz. U. z 2019 r. poz. 2137/, zwanej dalej u.r.i.o., w dniu 10 marca 2021 r. przedmiotowa uchwała była badana przez Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej pod względem kryterium zgodności z prawem. Zgodnie z art. 18 ust. 3 u.r.i.o. na posiedzeniu Kolegium ma prawo uczestniczyć przedstawiciel podmiotu określonego w art. 1 ust. 2 u.r.i.o, którego sprawa jest rozpatrywana. Przedstawiciel Miasta Szczytna nie uczestniczył w posiedzeniu Kolegium.

Stosownie do art. 91 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz. U. z 2020, poz. 713 ze zm./, zwanej dalej u.s.g., uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia, w trybie określonym w art. 90 u.s.g.. Organ nadzoru, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały lub zarządzenia albo w toku tego postępowania, może wstrzymać ich wykonanie. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa.

Kolegium tut. Izby, badając przedmiotową uchwałę, nie stwierdziło naruszenia prawa.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie swoje stanowisko w sprawie finansowania gospodarki odpadami w gminie, przedstawiło w piśmie nr RIO.III.072—127/2017 z dnia 28 listopada 2017 r. skierowanym do Dyrektora Biura Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.
W piśmie Izba wskazała, że: „w orzecznictwie wskazuje się, że „Rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami jest zobowiązana do dokonania rzetelnej i wnikliwej kalkulacji wysokości stawki, tak aby pobierane opłaty pokrywały rzeczywiste koszty związane z funkcjonowaniem systemu zagospodarowania odpadami na terenie gminy.
Prawidłowo skalkulowana opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinna z jednej strony zapewniać sprawne funkcjonowanie systemu odbioru odpadów na terenie gminy, z drugiej zaś nie powinno stanowić źródła dodatkowych zysków gminy” /wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 6 listopada 2013 r., sygn. I SA/Bk 127/13/”.

Również w piśmie powołano stanowisko Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych z dnia 10 czerwca 2014 r. w sprawie wykorzystania nadwyżki przychodów nad kosztami funkcjonowania systemu odbioru odpadów komunalnych. KR RIO wskazała na możliwość wystąpienia nierównowagi przejściowej i trwałej. Pierwsza powstaje, gdy wydatki na odpady są wyższe od wpływów z tytułu opłat. W tej sytuacji, jak zaznacza KR RIO: „gmina winna dofinansować z dochodów własnych system dla pełnej realizacji zadania oraz zintensyfikować działania windykacyjne”. Natomiast, gdy stawka opłaty została ustalona zbyt nisko lub zbyt wysoko, powstaje wówczas nierównowaga trwała, co powoduje wystąpienie nadwyżki albo deficytu środków: „W takiej sytuacji należy przeprowadzić kalkulację kosztów jednostkowych i zaproponować radzie uchwalenie zmienionej stawki na poziomie zapewniającym zrównoważenie dochodów z wydatkami. ”

Tut. Izba oceniła, że „system gospodarowania odpadami komunalnymi powinien się samofinansować. Należy jednak pamiętać o możliwości wystąpienia sytuacji, w których nie dochodzi do zbilansowania systemu. W przypadku deficytu, gmina powinna dofinansować system /nierównowaga przejściowa/ albo zaproponować radzie zwiększenie stawek opłat /nierównowaga trwała/”.

Podobne stanowisko zajęła Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach w wyjaśnieniu z dnia 5 lutego 2018 r. skierowanym do wójta gminy Nowiny [znak: WI-44/430/2018), gdzie wskazała: „system gospodarowania odpadami komunalnymi zorganizowany przez gminę powinien się samofinansować, co przekłada się na obowiązek ustalania wysokości ponoszonych przez mieszkańców gminy opłat — na poziomie zabezpieczającym pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi”.

Należy zwrócić uwagę, że również Minister Środowiska w piśmie DGO-III.050.63.2019 z dnia 25 września 2019 r. podziela ww. stanowisko, w którym podkreślił: „gminne systemy gospodarki odpadami co do zasady powinny być odpowiednio zbilansowane, tak aby były efektywne kosztowo i nie zachodziła potrzeba ich dodatkowego zasilania z innych środków własnych. jednakże istnieje możliwość dopłacania do systemu oraz obniżania stawek opłat”.

W tym miejscu należy wskazać, że Izba nie ma uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy potraktować, jako stanowisko Izby, które nie jest wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnienia, jak również dla organów rozstrzygających w konkretnych sprawach.

{Urząd Miasta Szczytna, 2021-04-08, sygn. BF.0711.8.2021}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie, 2021-05-07, sygn. RIO.III.072-40/2021}