Stanowisko RIO Gdańsk:

W odpowiedzi na Pana pismo z dnia 19 stycznia 2021 r., doręczone do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 26 stycznia 2021 r., dotyczące możliwości udzielenia przez gminę zamówienia publicznego na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych ze stanowiących własność gminy nieruchomości niezamieszkałych w trybie zamówienia z wolnej ręki (in-house), uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

We wstępie należy, że zasady udzielania wyjaśnień przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Gdańsku w trybie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 561 z późn. zm.) określone zostały w komunikacie zamieszczonym na stronie http://www.gdansk.rio.gov.pl/ (w zakładce: Działalność Izby >> Wyjaśnienia w sprawach stosowania przepisów o finansach publicznych >> Informacje ogólne).
Wniosek w sprawie udzielenia wyjaśnień winien zawierać opis stanu faktycznego oraz stanu prawnego, na tle których zrodziły się wątpliwości, proponowanego rozwiązania sprawy, ze wskazaniem podstawy prawnej takiego rozwiązania, zaopiniowanego przez obsługę prawną jednostki oraz jasnego wskazania zaistniałych wątpliwości. Wniosek nie może również dotyczyć prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy.

Odnosząc się do treści ww. wniosku z przykrością stwierdzam, że nie spełnia on ww. wymogów, jakie zostały przewidziane dla wniosków o udzielenie wyjaśnienia w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych, albowiem pismo (wniosek) nie zostało sporządzone we wskazanej powyżej formie oraz nie zostało zaopiniowane przez obsługę prawną jednostki.

Z uwagi na powyższe Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku zmuszona jest do odmowy udzielenia szczegółowej odpowiedzi na złożone zapytanie.
Odnosząc się jednak w sposób ogólny do poruszonej w niniejszym piśmie problematyki, zwracam uwagę na następujące aspekty prawne.

Ustawodawca na potrzeby organizacji systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1439 z późn. zm.) podzielił nieruchomości na terenie gminy (a przez to ich właścicieli), przyjmując jako główne kryterium podziału – ich funkcje, tj. mieszkaniową i inne.

W efekcie na terenie gminy w systemie gospodarowania odpadami występują nieruchomości, na których:
1. zamieszkują mieszkańcy, gdzie są realizowane potrzeby mieszkaniowe niekoniecznie o stałym charakterze, co najmniej jednej osoby (tzw. zamieszkane);
2. nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (tzw. niezamieszkane);
3. w części zamieszkane, a w części niezamieszkane, np. budynek z usługami na parterze i mieszkaniami na wyższych kondygnacjach (tzw. mieszane).

Zaznaczyć przy tym należy, że gmina ma obowiązek zorganizowania odbierania odpadów komunalnych jedynie od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy (art. 6c ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) i prawo do organizacji odbierania odpadów, od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (art. 6c ust. 2 tej ustawy).

Warunkiem skorzystania przez gminę z prawa, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym jest podjęcie uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego. Uchwałę taką gmina może podjąć w każdym czasie. W przypadku gdy rada gminy w drodze uchwały, o której mowa w art. 6c ust. 2 ww. ustawy, postanowi o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany udzielić zamówienia publicznego w trybie przetargu zorganizowanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 2019 z późn. zm.) na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli tych nieruchomości.

W tym miejscu wskazać należy, że, w myśl przepisu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jeżeli w ustawie mowa jest o właścicielach nieruchomości – rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością.

Jeżeli rada gminy nie podejmie uchwały w sprawie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, właściciele takich nieruchomości (w tym jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu) nie są zobowiązani do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W takiej sytuacji ww. podmioty pozbywają się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób określony w art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z tym przepisem właściciele nieruchomości, którzy nie są obowiązani do ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy, wykonując obowiązek określony w art. 5 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, muszą zawrzeć umowę z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą odbierającym odpady komunalne, wpisanym do rejestru działalności regulowanej oraz do okazania takich umów i dowodów uiszczania opłat za te usługi.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Urząd Miasta Pruszcz Gdański, 2021-01-19,  sygn. -}
{RIO Gdańsk, 2021-02-09, sygn. RP.0441/86/7/1/2021}