Stanowisko RIO Gdańsk:

W2020nioskiem z dnia 4 czerwca 2020 r. doręczonym do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 8 czerwca 2020 r., zwrócił się Pan o zajęcie stanowiska odnośnie wątpliwości związanych ze stosowaniem art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1869 z późn. zm.) w kontekście przedstawionego stanu faktycznego.

Ustosunkowując się do podanego zakresu tematycznego, wskazać należy na następujące okoliczności natury prawnej.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f ww. ustawy o finansach publicznych zarząd jednostki samorządu terytorialnego podaje do publicznej wiadomości w terminie, o którym mowa w art. 38 ww. ustawy informację obejmującą wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia.

Przede wszystkim należy wskazać, że ustawodawca w podanej regulacji prawnej nie sprecyzował rodzajów opłat (objętych ww. preferencjami), które winny być podawane do publicznej wiadomości. W ocenie tut. Izby nie oznacza to jednak zupełnej dowolności w kwalifikowaniu należności do tej grupy.

Mając z kolei na uwadze całokształt regulacji prawnych związanych z funkcjonowaniem gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego dla właściwej identyfikacji sformułowania opłaty, najbardziej miarodajne będzie odniesienie się do stosownych regulacji prawnych ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 23 z późn. zm.). Ustawa ta bowiem zawiera kompleksowy katalog źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego, wyszczególniając m.in. źródła dochodów własnych powiatu. Stanowi w tym zakresie art. 5 ust. 1 tej ustawy, gdzie postanowiono, że: Źródłami dochodów własnych powiatu są:

1) wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;

2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe oraz wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych;

3) dochody z majątku powiatu;

4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu;

5) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;

6) 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

7) odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody powiatu;

9) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

10) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

11) inne dochody należne powiatowi na podstawie odrębnych przepisów.

Jak wynika z ww. regulacji prawnej ustawodawca w sposób jednoznaczny wyodrębnił różne grupy dochodów, w tym m.in.: wpływy z opłat, dochody z majątku powiatu, czy dochody z kar pieniężnych i grzywien. Co przy tym istotne, grupa dochodów w postaci – wpływów z opłat (stanowiących dochody powiatu i uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów) stanowi odrębną pozycję od pozostałych wymienionych grup dochodów, w tym od – dochodów z majątku powiatu (np. umów najmu, dzierżawy) czy od – dochodów z kar pieniężnych i grzywien (np. za brak przerejestrowania/wyrejestrowania pojazdu).

W ocenie tut. Izby opisane wyżej systemowe uwarunkowania prawne, przy niedopuszczalności stosowania wykładni rozszerzającej przepisów prawnych (szczególnie dotyczących sfery gospodarki finansowej) pozwalają przyjąć stanowisko, że w wykazie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o finansach publicznych, powinny zostać ujęte wskazane tamże preferencje -jednakże zastosowane wyłącznie w odniesieniu do opłat stanowiących dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrębnych ustaw. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że nie można ograniczać danych ujmowanych w ww. wykazie jedynie do opłat, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, czy opłat o których mowa ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 z późn. zm.). Przy takim założeniu jednostki samorządu terytorialnego o statusie powiatu i województwa nie miałyby możliwości realizacji ww. obowiązku, a z pewnością nie taka była intencja ustawodawcy. Podobnie, nie można rozszerzać ww. danych o inne rodzaje dochodów własnych, w tym kar pieniężnych i grzywien, bowiem pod względem normatywnym nie stanowią one opłat.

Niezależnie od powyższego nie ma znaczenia fakt, czy opłaty – w rozumieniu ww. art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o finansach publicznych – mają status należności publicznoprawnych (np. opłata za zajęcie pasa drogowego) czy cywilnoprawnych (np. opłata za użytkowanie wieczyste). Natomiast ustalenie katalogu wspomnianych opłat należy już do jednostki samorządu terytorialnego, która posiada w tym pełną wiedzę ze względu na zakres realizowanych zadań publicznych.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Starostwo Powiatowe w Pruszczu Gdańskim, 2020-06-04, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku, 2020-06-22, sygn. RP.0441/27/29/1/2020}