Stanowisko RIO Poznań:
W związku z pismem z dnia 2 grudnia 2019 r., doręczonym w dniu 6 grudnia 2019 r., dotyczącym możliwości pokrywania ze środków funduszu sołeckiego wydatków na zakup i objecie udziałów przez Gminę do Spółki Oświetlenia Ulicznego, Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu wyjaśnia, co następuje.
Zasady tworzenia funduszu sołeckiego reguluje ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 301, z późn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 6 tej ustawy środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które – zgłoszone we wniosku, o którym mowa w art. 5 – są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Analiza tego uregulowania prowadzi do wniosku, że wszystkie warunki wymienione w przepisie muszą być spełnione łącznie.
Każdorazowo przedsięwzięcie musi być przeanalizowane pod kątem spełnienia warunków z art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim i odpowiednio uzasadnione najpierw przez zebranie wiejskie we wniosku (art. 5 ust. 3 ustawy), następnie przez wójta przed uwzględnieniem wniosku w projekcie budżetu, a wreszcie przez radę gminy włączającą przedsięwzięcie do budżetu gminy. Dopiero stwierdzenie, że realizacja przedsięwzięć, które mają być sfinansowane z funduszu sołeckiego, spełnia łącznie warunki z art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim, pozwala na takie przeznaczenie środków. Gmina musi więc przeanalizować pod kątem konkretnego projektu te przesłanki ustawowe. Jeżeli zadania spełnią kryteria z art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim odniesione do społeczności lokalnej Gminy, to przeznaczenie na ten cel środków funduszu będzie zgodne z prawem.
Jak wskazano powyżej, środki funduszu sołeckiego mogą być przeznaczone na realizację przedsięwzięć, które jednocześnie:
- są zadaniami własnymi gminy,
- służą poprawie warunków życia mieszkańców,
- są zgodne ze strategią rozwoju gminy.
Stosownie do art. ó ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506, z późn. zm.) do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji mchu drogowego. Szczegółowe uregulowania w powyższym zakresie zawiera ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 755, z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2068, z późn. zm.).
Podkreślić jednak należy, że nie wszystkie zadania własne gminy mogą być realizowane w ramach funduszu sołeckiego. Ze środków funduszu sołeckiego nie mogą zostać pokryte wydatki, które nie mają cech przedsięwzięcia, o realizacji którego decydują mieszkańcy sołectwa.
Wskazany w piśmie wydatek nie ma postaci wydatku o charakterze celowym – jego istotą jest bowiem podniesienie kapitału spółki, a nie realizacja konkretnego zadania.
Ponadto, należy mieć na względzie, że w ramach kompetencji sołectwa do określania przeznaczenia funduszu sołeckiego nie mieści się kwestia wskazywania konkretnego podmiotu, który ma wykonać przedsięwzięcie, ani formy w jakiej zlecenie wykonania przedsięwzięcia nastąpi.
Podkreślić należy, iż gmina, zgodnie z art. 2 ustawy o samorządzie gminnym, ma samodzielność w wykonywaniu zadań publicznych i samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową dotyczącą realizowanych zadań własnych, o czym stanowią przepisy art. 51 w/w ustawy. Samodzielność gminy w zakresie prowadzenia gospodarki finansowej polega na tym, że organy gminy – w granicach obowiązującego prawa – są suwerenne w podejmowaniu decyzji dotyczących przeznaczania i wykorzystania środków finansowych zabezpieczonych w budżecie gminy.
Dodatkowo wskazać należy na przepis art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. g ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek.
Stanowisko prezentowane przez Izbę nie stanowi wiążącej interpretacji prawa, a jedynie pogląd Izby w zakresie objętym pytaniem.
{Gminy Kobyla Góra, 2019-12-02, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu, 2020-01-03, sygn. WA-0280/90/2019/2020}