Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu:

W związku z pismem z dnia 2 stycznia 2019 r. (znak: WOR.3022.1.2019), doręczonym w dniu 4 stycznia 2019 r. o „wyrażenie opinii na temat zgodności lub niezgodności z obowiązującymi przepisami propozycji wydatkowania środków publicznych z budżetu gminy na „Opracowanie kontrraportu środowiskowego dla planowanego przedsięwzięcia polegającego na budowie fermy drobiu (…) Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu informuje, co następuje.

Zgodnie z art. 13 pkt 11 w związku z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561, z późn. zm.) Izba udziela wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych: jednostkom samorządu terytorialnego, związkom metropolitalnym, związkom międzygminnym, stowarzyszeniom gmin oraz stowarzyszeniom gmin i powiatów, związkom powiatów, związkom powiatowo-gminnym, stowarzyszeniom powiatów, samorządowym jednostkom organizacyjnym, w tym samorządowym osobom prawnym, innym podmiotom, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego z obszaru województwa wielkopolskiego. Na stronach Izby www.poznan.rio.gov.pl zamieszczony został komunikat Prezesa Izby w sprawie udzielania przez tut. Izbę wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych wraz z wzorem wniosku o udzielenie wyjaśnienia.

Wyjaśnienia na podstawie tego przepisu są udzielane wówczas, gdy wniosek nie dotyczy prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy, wnioskodawca wskaże konkretny przepis lub przepisy z zakresu finansów publicznych, którego (których) stosowanie rodzi wątpliwości i ma być przedmiotem wyjaśnień Izby oraz dołączy opinię prawną radcy prawnego urzędu zawierającą stanowisko w tym przedmiocie.

Przesłany wniosek nie spełnia powyższych wymogów. Wnioskodawca wystąpił bowiem o wrażenie przez Izbę „opinii na temat zgodności lub niezgodności z obowiązującymi przepisami propozycji wydatkowania środków publicznych z budżetu gminy na „Opracowanie kontrraportu środowiskowego dla planowanego przedsięwzięcia polegającego na budowie fermy drobiu o łącznej obsadzie 1.028.000 szt. stanowisk (4112 DJP) na części działki 25/2 w Kawęczynie”.

W obszernym opisie stanu faktycznego i prawnego wskazano, iż w sprawie toczy się postępowanie administracyjne dotyczące wydania przez Burmistrza Miasta i Gminy Września decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie fermy drobiu w Kawęczynie. W przedmiotowym postępowaniu, razem z wnioskiem o wydanie decyzji, przedłożony został raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. W toku zaś prowadzonego postępowania, pojawiła się wątpliwość co do dopuszczalności zlecenia przez Burmistrza Miasta i Gminy Września, a więc organu prowadzącego w tej sprawie postępowanie administracyjne, opracowania tzw. „kontrraportu”. Zlecenie w ww. zakresie stałoby, zdaniem Wnioskodawcy w oczywistej sprzeczności z zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania stron. Pokrycie zaś kosztów opracowania takiego „kontrraportu” ze środków budżetu gminy, w opinii organu, mogłoby być uznane za niedopuszczalne oraz niezgodne z przepisami.

Powyższe świadczy o tym, że Wnioskodawca wystąpił do tut. Izby nie z wnioskiem o wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, o którym mowa w art. 13 pkt 11 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, lecz o udzielenie pomocy prawnej Gminie, co nie mieści się w zadaniach regionalnych izb obrachunkowych.

Wniosek zatem, pod kątem przedmiotowym, nie spełnia kryteriów wynikających z przepisów art. 13 pkt 11 w związku z art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

O udzielenie w tej sprawie pomocy wnoszący pismo powinien zwrócić się np. do radcy prawnego Gminy (lub innego podmiotu świadczącego pomoc prawną), nie zaś do organu kontroli i nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego.

Niemniej jednak tut. Izba wskazuje, że skoro „Stowarzyszenie Projekt Września”, które jest stroną postępowania administracyjnego, żąda przeprowadzenia dowodu w prowadzonym postępowaniu administracyjnym polegającego na sporządzeniu kontrraportu, to sprawę kosztów przeprowadzenia tego dowodu należy rozważyć w świetle uregulowań wynikających z art. 262 kpa.

Stosownie do art. 107 § 1 i 3 kpa organy w decyzjach są zobowiązane do prawidłowego uzasadnienia faktycznego i prawnego, z którego wynikałoby wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione oraz wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji,

z przytoczeniem przepisów prawa. Obowiązkiem organów administracji publicznej jest merytoryczne rozpatrzenie sprawy oraz odniesienie się do twierdzeń i zarzutów stron, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku o sygn. akt VII SA/Wa 2229/17 z dnia 6 czerwca 2018 r. podzielił tezę zawartą w wyroku WSA w Poznaniu z dnia 14 czerwca 2017 r., (sygn. akt II SA/Po 296/17) w odniesieniu do obciążania kosztami postępowania: „Należy jeszcze raz przypomnieć, że z przepisu art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. wynika, że stronę obciążają te koszty postępowania, które zostały poniesione w interesie łub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Zatem kosztami postępowania można obciążyć stronę wyłącznie wtedy, gdyby organ spełnił jej żądanie w sprawie przeprowadzenia dowodu, nie mając jednocześnie jakichkolwiek wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy i stwierdzając, że przeprowadzenie takiego dowodu jest całkowicie zbędne”.

Dodatkowo tut. Izba wskazuje, że zgodnie z art. 216 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077, z późn. zm.) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na zadania własne jednostek samorządu terytorialnego (pkt 1). W toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego obowiązują zasady określone m.in. w art. 44 ust. 2 i 3 oraz art. 254 pkt 3 ustawy o finansach publicznych. Z przepisów tych wynika, iż jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków oraz że wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów i optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów, w sposób umożliwiający terminową realizację zadań oraz w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Zasady celowego, racjonalnego i oszczędnego wydatkowania środków publicznych mają podstawowe znaczenie dla publicznej gospodarki finansowej. (A. Pomorska, Zasady ogólne finansów publicznych, PUG 2002, nr 6 str. 13-14). Sformułowane w ustawie o finansach publicznych zasady dokonywania wydatków ze środków publicznych mają zapewnić racjonalizację kosztów, oznaczającą wydajność i skuteczność wydatkowania środków publicznych w związku z realizacją zamierzonego zadania. Racjonalizacja kosztów oznacza dążenie do uzyskania największych oszczędności w nakładach, przy porównywalnym efekcie. (L. Lipiec – Warzecha, Finanse publiczne Komentarz, ABC 2011, LEX).

{Urząd Miasta i Gminy Września, 2019-01-02, sygn. WOR.3022.1.2019}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu, 2019-01-16, sygn. WA-0280/1/2019}