Stanowisko RIO Wrocław:

W dniu 2 grudnia 2020 r. do Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu wpłynął Pani wniosek o dokonanie interpretacji przepisu art. 6r ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1439), w odniesieniu do postawionych pytań:

1) czy gospodarka odpadami winna być sfinansowana jedynie ze środków pochodzących z daniny publicznoprawnej czy gmina może współfinansować wydatki związane z gospodarką odpadami również z innych źródeł?

2) czy podstawą wprowadzenia autokorektą projektu uchwały budżetowej na 2021 r. po stronie dochodów mogą być założenia nie znajdujące odzwierciedlenia w ewidencji podatkowej, czy jednak podstawą ustalenia planowanych dochodów z gospodarki odpadami winny być dane stanowiące iloczyn ilości osób zadeklarowanych w złożonych do organu podatkowego deklaracjach i stawki opłaty wynikającej z podjętej w dniu 24 listopada 2020 r. uchwały Rady Gminy Zagrodno nr XXX.178.2020 w sprawie wyboru metody ustalenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ustalenia wysokości takiej opłaty oraz stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności na terenie Gminy Zagrodno?

W związku z Pani wnioskiem wyjaśniam, co następuje:

Według unormowań zawartych w art. 1 ust. 4 i art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2137), Izba prowadzi działalność informacyjną w zakresie objętym nadzorem i kontrolą oraz udziela wyjaśnień na wystąpienia podmiotów, wymienionych w art. 1 ust. 2 tej ustawy, w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych. Izba nie posiada zatem ustawowych uprawnień do dokonywania obowiązujących wykładni przepisów prawa.

Zasady finansowania kosztów systemu gospodarowania odpadami komunalnymi oraz ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, stanowiącej podstawę planowania w budżecie gminy dochodów, określa ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1439), dalej zwana „u.c.p.g.”.

Jak wynika z art. 6k ust. 2 pkt 3 u.c.p.g., rada gminy, określając stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, bierze pod uwagę koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, o których mowa w art. fir ust. 2-2b i 2d. Zgodnie zaś z art. 6r ust. 2 u.c.p.g., z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty:
odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, obsługi administracyjnej tego systemu i edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.
Gmina może również z pobranych opłat pokryć koszty, o których mowa w art. 6r ust. 2a-2b u.c.p.g. Ponadto, na podstawie art. 6r ust. 2d u.c.p.d., w zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina zapewnia właścicielom nieruchomości pozbywanie się wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, przy czym rozumie się przez to odbieranie odpadów z terenu nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1 i 2, przyjmowanie odpadów przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz zapewnianie przyjmowania tych odpadów przez gminę w inny sposób.
Stosownie do art. 6r ust. laa u.c.p.g., środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
Z powołanych wyżej przepisów wynika, że wpływy (dochody) z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi mają pokrywać wszystkie, określone prawem, potrzeby wydatkowe (koszty) systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Zorganizowany przez gminę system gospodarowania odpadami komunalnymi powinien się zatem samofinansować (bilansować), co przekłada się na obowiązek ustalania wysokości ponoszonych przez mieszkańców gmin opłat na poziomie zabezpieczającym pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. W orzecznictwie wskazuje się, że „rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami jest zobowiązana do dokonania rzetelnej i wnikliwej kalkulacji wysokości stawki, tak aby pobierane opłaty pokrywały rzeczywiste koszty związane z funkcjonowaniem systemu zagospodarowania odpadami na terenie gminy. Prawidłowo skalkulowana opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinna z jednej strony zapewniać sprawne funkcjonowanie systemu odbioru odpadów na terenie gminy, z drugiej zaś nie powinna stanowić źródła dodatkowych zysków gminy […1″ (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 6 listopada 2013 r., sygn. akt I SA/Bk 127/13).

Reasumując, pobierane w ramach systemu gospodarki odpadami komunalnymi opłaty za gospodarowanie odpadami, co do zasady powinny być tak skalkulowane, aby nie zachodziła potrzeba dodatkowego zasilania tego systemu innymi środkami własnymi. Zauważenia przy tym wymaga, że ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie zawiera przepisów zakazujących ewentualnego dofinansowania systemu z innych środków. W kwestii możliwości dofinansowania deficytowych gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, stanowisko zajęło 15 czerwca 2015 r. i 25 września 2019 r. Ministerstwo Środowiska w odpowiedziach na interpelacje poselskie (nr 32719 i nr 33395).

Należy również wskazać, że określone ustawowo możliwe obniżenia stawek opłat oraz zastosowanie zwolnienia z opłaty (art. 6k ust. 2b, ust. 4 i ust. 4a u.c.p.g.), stanowią wyjątek od zasady równoważenia systemu gospodarki odpadami. Powstały z tego tytułu niedobór środków finansujących system gospodarowania odpadami gmina powinna pokryć z innych środków własnych.

Odnosząc się do problemu z określeniem podstawy planowania w budżecie gminy dochodów z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przypomnienia wymaga, że zgodnie z art. 6j ust. 1 pkt 1 u.c.p.g. w przypadku nieruchomości, o której mowa w art. 6c ust. 1, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi iloczyn liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość oraz stawki opłaty ustalonej na podstawie art. 6k ust. 1. W przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi iloczyn zadeklarowanej liczby pojemników lub worków, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości, oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6k ust. 1 pkt 2. (art. 6j ust. 3 u.c.p.g.). Ponadto — zgodnie z art. 6m ust. la u.c.p.g. — deklaracja zawiera dane niezbędne do określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Rada Gminy Zagrodno podjęła uchwałę nr XXX.178.2020 z dnia 24 listopada 2020 r. w sprawie wyboru metody ustalenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ustalenia wysokości takiej opłaty oraz stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności na terenie Gminy Zagrodno, zmienioną uchwałą Rady Gminy Zagrodno nr XXXH.190.2020 z dnia 3 grudnia 2020 r.

Powołane regulacje ustawowe a także zapisy przedmiotowej uchwały Rady Gminy Zagrodno określają elementy składowe opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowiące podstawę obliczenia opłaty (w zależności od rodzaju nieruchomości, na której te odpady powstają) oraz oszacowania planowanych dochodów budżetu Gminy Zagrodno z tego tytułu.

Przedstawiając powyższe informuję, że jednostki samorządu terytorialnego działają we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, a wyjaśnienia Izby nie są wiążące dla wnioskującego o ich udzielenie, jak i innych organów.

{Urząd Gminy w Zagrodnie, 2020-12-02, sygn. -}
{RIO Wrocław, 2020-12-28, sygn. P.WR.54.51.2020}