Pytanie:

Dotyczy: ujęcia przez Gminę Brzesko długu Związku Międzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku, którego Gmina jest członkiem, na inwestycje realizowane na terenie Gminy Brzesko.

Zwracam się z uprzejmą prośbą o informację na temat stanowiska Prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie w zakresie ujęcia przez Gminę Brzesko długu Związku Międzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku, którego Gmina jest członkiem, na inwestycje realizowane na terenie Gminy Brzesko. Członkami Związku Międzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku są gminy: Brzesko, Dębno, Wojnicz i Zakliczyn. Związek w latach 2020 — 2021 będzie realizował inwestycje pn. „Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości ładowniki w ul. Sportowej – etap I wraz z przepompownią ścieków” oraz „Budowa odcinka kanalizacji sanitarnej na działkach nr 1750/3, 1107/4, 1106/4 i in., w miejscowości Jasień”.

Na obie inwestycje Związek pozyskał środki z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 — 2020. Wysokość dofinansowania wynosi 63,63%. Inwestycje będą realizowane wyłącznie na terenie Gminy Brzesko. W celu zapewnienia finansowania w/w inwestycji Związek planuje zaciągnąć pożyczki: 1) na pokrycie wydatków (zapłatę faktur) finansowanych środkami unijnymi, które zostaną zrefundowane po zakończeniu realizacji inwestycji — pożyczka od Gminy Brzesko zaciągnięta w 2021 r, ze spłatą w 2021 r. (po wpływie środków unijnych) z skorzystaniem z wyłączenia, o którym mowa w art. 243 ust. 3 pkt 1) ustawy o finansach publicznych, 2) na pokrycie wydatków (zapłatę faktur) z środków własnych — udział własny — oprocentowana pożyczka od Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Brzesku zaciągnięta w 2021 r.; spłata pożyczki nastąpi po upływie trwałości projektu w formie przeniesienia na własność RPWiK z o.o. części majątku Związku uzyskanego w wyniku zrealizowanej inwestycji, o wartości udzielonej pożyczki, 3) na pokrycie wydatków (zapłatę faktur) z środków własnych — udział własny — oprocentowana pożyczka od Gminy Brzesko zaciągnięta w 2021 r.; spłata pożyczki nastąpi w ratach w okresie kilku lat w zależności od możliwości finansowych Związku z skorzystaniem z wyłączenia, o którym mowa w art. 243 ust. 3a ustawy o finansach publicznych.

Stanowisko RIO Kraków:

W związku z pismem z dnia 12 października 2020 r., znak FK.3201.9.2020.CŁ, w sprawie ujęcia przez Gminę Brzesko długu Związku Międzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku, którego Gmina Brzesko jest członkiem, związanego z inwestycjami realizowanymi na terenie Gminy Brzesko, wyjaśniamy co następuje.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że związki międzygminne mogą być tworzone przez gminy w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, przy czym statut związku międzygminnego powinien regulować zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku.

Zgodnie z brzmieniem art. 243 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j.: Dz. U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm.) organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym:

1) spłat rat kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, wraz z należnymi w danym roku wydatkami bieżącymi na obsługę zobowiązań, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, w tym odsetkami od kredytów i pożyczek,

2) wykupów papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90 wraz z należnymi w danym roku wydatkami bieżącymi na obsługę zobowiązań wynikających z papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 i art. 90, w tym odsetkami i dyskontem od tych papierów,

3) spłat rat zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w pkt 1, z wyłączeniem rat zobowiązań określonych w art. 91 ust. 3 pkt 1, wraz z należnymi w danym roku wydatkami bieżącymi na obsługę zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w pkt 1,

4) potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji

– do planowanych dochodów bieżących budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich siedmiu lat relacji jej dochodów bieżących pomniejszonych o wydatki bieżące do dochodów bieżących budżetu, obliczoną według wzoru (…).

Konieczność dodania do łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat i wykupów, o których mowa w art. 243 ust. 1, przypadających do spłaty w tym samym roku budżetowym kwot zobowiązań związku współtworzonego przez daną gminę wynika wprost z art. 244 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j.: Dz. U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm.), który przewiduje, że następuje to w wysokości proporcjonalnej do jej udziału we wspólnej inwestycji współfinansowanej kredytem, pożyczką lub emisją obligacji spłacanych lub wykupywanych w danym roku budżetowym albo – w pozostałych przypadkach – w wysokości proporcjonalnej do jej udziału we wpłatach wnoszonych na rzecz związku, którego jest członkiem. Natomiast z postanowień statutu Związku Międzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku, jak wskazano w nadesłanym do Izby piśmie, wynika, że nakłady na inwestycje służące tylko jednej gminie pokrywa w całości ta gmina – Członek Związku, która w całości z nich korzysta. Przy uwzględnieniu zatem brzmienia art. 244 ustawy o finansach publicznych i przywołanych postanowień statutu Związku, w świetle okoliczności, że planowane inwestycje realizowane będą wyłącznie na terenie Gminy Brzesko i będą służyć mieszkańcom Gminy Brzesko, należy podzielić pogląd, zgodnie z którym Gmina Brzesko powinna do łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat i wykupów dodać przypadające do spłaty w tym samym roku budżetowym kwoty zobowiązań Związku, w wysokości proporcjonalnej do jej udziału w finansowaniu wspólnej inwestycji współfinansowanej pożyczkami, spłacanych w danym roku budżetowym, czyli w tym przypadku w pełnej wysokości.

Art. 243 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych przewiduje, że ograniczenia określonego w ust. 1 nie stosuje się do spłat rat kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku z umową zawartą na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, wraz z należnymi odsetkami. Natomiast zgodnie z art. 243 ust. 3a ustawy o finansach publicznych ograniczenia określonego w ust. 1 nie stosuje się także do wykupów papierów wartościowych, spłat rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w związku z umową zawartą na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego w co najmniej 60% ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w części odpowiadającej wydatkom na wkład krajowy finansowanych tymi zobowiązaniami. W przypadku programu, projektu lub zadania przynoszącego dochód, poziom finansowania ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, ustala się po odliczeniu zdyskontowanego dochodu obliczanego zgodnie z przepisami Unii Europejskiej dotyczącymi takiego programu, projektu lub zadania, a kwotę wydatków na wkład krajowy ustala się w wysokości jaka wynikałaby, gdyby poziom finansowania ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, obliczony został bez uwzględnienia zdyskontowanego dochodu. Jeżeli zatem zostaną spełnione wynikające z zacytowanych art. 243 ust. 3 pkt 1 i ust. 3a przesłanki, Gmina Brzesko będzie mogła zastosować określone w tych przepisach wyłączenia, ustalając łączną kwotę przypadających w danym roku budżetowym spłat i wykupów, również w zakresie zobowiązań Związku wynikających z pożyczek zaciągniętych w celu współfinansowania realizacji inwestycji planowanych na terenie Gminy Brzesko.

Odnosząc się do zagadnienia ujmowania w wieloletniej prognozie finansowej zobowiązań Związku Międzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku z tytułu zaciągniętych pożyczek, które należy dodać do łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat i wykupów, o których mowa w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, za właściwą należy uznać przewidzianą w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 stycznia 2013 r. w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 92 z późn. zm.) pozycję 10.4 Kwota zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego przypadających do spłaty w danym roku budżetowym, podlegająca doliczeniu zgodnie z art. 244 ustawy.

{Urząd Gminy Brzesko, 2020-10-12, sygn. FK.3201.9.2020.CŁ}
{RIO Kraków, 2020-11-18, sygn. WIAS – 710/68/20}