Stanowisko RIO Gdańsk:

Wnioskiem z dnia 14 października 2020 r., doręczonym do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 20 października 2020 r., zwrócił się Pan o zajęcie stanowiska odnośnie problematyki związanej z legalnością ponoszenia przez gminę wydatków na oświetlenie placów i ulic nie będących jej własnością, a znajdujących się na terenie wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowych.

Ustosunkowując się do podanego zakresu tematycznego, wskazać należy na następujące okoliczności natury prawnej.

Analiza podanego zagadnienia wymaga odniesienia się do stosownych regulacji prawnych ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 713) oraz ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 833 z późn. zm.). W art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy o samorządzie gminnym postanowiono, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. Z kolei, w art. 18 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy Prawo energetyczne postanowiono, że do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy finansowanie oświetlenia znajdujących się na terenie gminy m.in. a) ulic, b) placów, c) dróg gminnych, dróg powiatowych i dróg wojewódzkich.

W ocenie tut. Izby wskazane wyżej regulacje prawne pozostają ze sobą w funkcjonalnym związku i nie są wobec siebie konkurencyjne. Na ich kanwie należy zaś wskazać na kilka istotnych kwestii natury prawnej.

Po pierwsze, we wskazanej regulacji art. 7 ust. 1 pkt 2 jest mowa o – zaspokajaniu potrzeb wspólnoty. Użycie takiego sformułowania determinuje w sposób pośredni sposób wydatkowania środków budżetu samorządowego. Skoro bowiem przepis stanowi o potrzebach wspólnoty (jako całej wspólnoty samorządowej), to nie sposób przyjąć, że tą przesłankę wypełnia wydatkowanie środków publicznych na potrzeby – określonej grupy mieszkańców, np. należących do wspólnoty mieszkaniowej, czy do spółdzielni mieszkaniowej.

Po drugie, należy zauważyć, że konstrukcja ww. przepisu ustawy o samorządzie gminnym wskazuje, że realizacja zadania własnego dotyczy zarówno dróg gminnych, jak i gminnych: ulic, mostów czy placów. W konsekwencji przymiotnik – gminnych, odnosi się także do ulic, mostów i placów, a nie tylko do dróg.

Po trzecie, z konstrukcji ww. przepisu art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo energetyczne w kontekście ww. art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym nie można wywodzić, że na gminie spoczywa obowiązek finansowania oświetlenia na wszystkich możliwych: ulicach i placach. Normę art. 18 ust. 1 pkt 3 lit. a i b ustawy Prawo energetyczne należy interpretować w ten sposób, że wspomniany obowiązek w zakresie: ulic i placów, jest ograniczony tylko do tych z nich, do których prawo dysponowania posiada gmina. Koncepcja ta ma potwierdzenie m.in. w tym, że w kolejnych jednostkach redakcyjnych ww. pkt 3 ustawodawca wymienia różną infrastrukturę drogową, w tym: drogi powiatowe, wojewódzkie, krajowe, którymi gmina nie dysponuje (prawo do ich dysponowania przynależy bądź samorządom wyższego szczebla bądź innym podmiotom publicznym), a w stosunku do których ma obowiązek finansowania oświetlenia. W tym kontekście brak dookreślenia przynależności ulic i placów wymienionych w art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo energetyczne do któregokolwiek z podmiotów, nie oznacza, że gmina powinna finansować oświetlenie na wszystkich możliwych albo dowolnie wybranych – ulicach czy placach. Jest wręcz przeciwnie, z uwagi na powiązania systemowe z ww. art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym, ów obowiązek dotyczy wyłącznie tych ulic i placów, do których prawo dysponowania posiada gmina. Skoro zaś, gmina nie posiada takiego prawa do terenów wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowych, to tym samym nie może także ponosić wydatków w podanym zakresie przedmiotowym.

Podsumowując, w ocenie tut. Izby, w świetle aktualnych uwarunkowań prawnych brak podstaw do finansowania oświetlenia placów i ulic, nie będących własnością gminy, znajdujących się na terenie wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowych.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Urząd Miasta Pruszcz Gdański, 2020-10-14, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku, 2020-11-09, sygn. RP.0441/86/44/1/2020}