Pytanie:
Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 7 października 1992 r. regionalnych izbach obrachunkowych zwracam się z prośbą o udzielenie odpowiedzi, czy w ramach ustawowego funduszu sołeckiego istnieje możliwość finansowania przedsięwzięcia polegającego na działalności związanej z ochroną przeciwpożarową, która w myśl wniosku Sołtysa sołectwa Zabawa z dnia 14 września 2020 roku oraz uchwały Zebrania Wiejskiego Nr 6 z dnia 14 września 2020 roku, jest konieczny dla podniesienia sprawności bojowej jednostki OSP i zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców sołectwa. Zgodnie z art. 2 ust. 6 i 7 ustawy z 21.02.2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 301) – dalej u.f.s., środki funduszu sołeckiego przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które Są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Środki funduszu mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej w rozumieniu ustawy z 18.04.2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1897) – dalej s.k.i. Na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1372) – dalej u.o.p., gmina ponosi koszty wyposażenia, utrzymania i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej. Jest to jej zadanie własne. Środki funduszu sołeckiego są środkami wyodrębnionymi w ramach budżetu gminy (art. 2 ust. 1 u.f.s.). Powyższe przekonuje, że środki z funduszu sołeckiego mogą być przeznaczone na zadania związane z ochroną przeciwpożarową oraz usuwaniem skutków klęsk żywiołowych, do czego służyć będzie sprzęt ochotniczej straży pożarnej. Przedsięwzięciem, o którym mowa w art. 2 ust. 6 u.f.s. może być zaś doposażenie ochotniczej straży pożarnej, która działa na obszarze sołectwa. Z art. 5 ust. 3 u.f.s. stanowiącego, że wniosek o przyznanie środków z funduszu sołeckiego powinien zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa wynika, iż taki wniosek nie może przewidywać finansowania przedsięwzięć, które nie będą służyć mieszkańcom sołectwa, gdyż realizowane będą poza sołectwem. Wydaje się więc, że nie ma możliwości zakupu wyposażenia dla ochotniczej straży pożarnej, która w żaden sposób nie zabezpiecza obszaru sołectwa. Jeżeli jednak ochotnicza straż pożarna, która ma zostać doposażona ze środków funduszu soleckiego pozostaje w gotowości bojowej do niesienia, wynikającej z jej zadań, pomocy mieszkańcom sołectwa, to środki będą wydatkowane zgodnie z prawem.
Zatem na podstawie art. 13 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych zwracam się z prośbą o udzielenie odpowiedzi, czy w ramach ustawowego funduszu sołeckiego istnieje możliwość finansowania przedsięwzięcia polegającego na działalności związanej z ochroną przeciwpożarową, która w myśl wniosku Sołtysa sołectwa Zabawa z dnia 14 września 2020 roku oraz uchwały Zebrania Wiejskiego Nr 6 z dnia 14 września 2020 roku, jest konieczny dla podniesienia sprawności bojowej jednostki OSP i zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców sołectwa.
Stanowisko RIO Kraków:
W odpowiedzi na pismo z dnia 28 września 2019 r., znak FP.3201.21.2020, w sprawie możliwości finansowania w ramach funduszu sołeckiego przedsięwzięcia polegającego na działalności związanej z ochroną przeciwpożarową, wyjaśniamy co następuje:
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r., poz. 301 z późn. zm.) rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu. Uchwała o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu ma zastosowanie do kolejnych lat budżetowych następujących po roku, w którym została podjęta. W terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy wniosek, sołtys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) uchwalony przez sołectwo wniosek, celem uwzględnienia go w projekcie budżetu gminy. Środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które zgłoszone we wniosku, są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Aby na dane przedsięwzięcie mogły zostać przeznaczone środki funduszu sołeckiego, każdorazowo muszą zostać spełnione wszystkie przesłanki wymienione w zdaniu poprzedzającym, a przedsięwzięcie to musi zostać wskazane we wniosku uchwalonym przez zebranie wiejskie.
Podkreślenia wymaga także, że wydatkowanie środków finansowych przez jednostki samorządu terytorialnego, z uwagi na publiczny charakter tych środków, doznaje daleko idących ograniczeń. W szczególności art. 216 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2019 r., poz. 869 z późn. zm.) przewiduje, iż wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach. Wynikającą z przywołanego przepisu ogólną regułę można ująć jako nakaz wydatkowania środków finansowych przez jednostki samorządu terytorialnego na realizację zadań publicznych.
W świetle powyższego, przy uwzględnieniu wynikającego z przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 961 z późn. zm.) obowiązku ponoszenia przez gminę kosztów wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej, dopuszczalne pozostaje przeznaczenie środków funduszu sołeckiego na sfinansowanie przedsięwzięcia w zakresie doposażenia w sprzęt związany z ochroną przeciwpożarową jednostki ochotniczej straży pożarnej, pozostającej w gotowości bojowej do niesienia pomocy mieszkańcom danego sołectwa.
Nadmienić przy tym należy, że przedstawiane przez Izbę wyjaśnienia nie uchybiają kompetencjom organów gminy wynikającym w ustawy o funduszu sołeckim, jak również kompetencjom organu nadzoru oceniającego legalność uchwał podejmowanych na podstawie przepisów ustawy o funduszu sołeckim.
{Urząd Gminy w Radłowie, 2020-09-28, sygn. FP.3203,21.2020}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Krakowie, 2020-10-27, sygn. WIAS–710/62/20}