W odpowiedzi na wniosek z dnia 1 czerwca 2020 r., doręczony do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 8 czerwca 2020 r., w którym zwróciła się Pani o zajęcie stanowiska w sprawie ujęcia w budżecie miasta Słupska nadpłaconych składek odprowadzonych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za miesiąc marzec 2020 r. oraz zwolnienia z obowiązku opłacenia ww. składek za miesiąc kwiecień i maj 2020 r., uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że ani przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm.), ani przepisy ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 23 z póżn. zm.) nie wymieniają wpływów z tytułu nadpłaconych składek odprowadzanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jako źródeł dochodu gminnych jednostek budżetowych. Z wyżej powołanych względów powstała z tego tytułu nadpłata nie może zostać – jak wskazano we wniosku z dnia 1 czerwca 2020 r. – ujęta po stronie dochodów w paragrafie 097 – Wpływy z różnych dochodów, określonym w Załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 1053 z późn. zm.), w którym ujmuje się wszystkie pozostałe dochody nieujęte w innych paragrafach, w szczególności:

– spłatę stypendiów i zasiłków zwrotnych wypłaconych w okresie studiów, zwrot kosztów kształcenia w razie niepodjęcia przez absolwenta pracy itp.,
– zwrot kosztów szkolenia pracowników,
– wpływy z tytułu wynagrodzenia dla płatnika z tytułu wykonywania zadań określanych przepisami prawa,
– wpływy za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych,
– wpływy z tytułu udostępniania informacji publicznej zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1764),
– wpłaty od Banku Gospodarstwa Krajowego.

W związku z tym, że nadpłata składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych nie stanowi dochodu budżetu, nadpłacona należność winna zostać zaewidencjonowana jako zmniejszenie wydatków poniesionych z tytułu zapłaty ww. składek. W tym miejscu wyjaśnić należy, że co prawda § 19 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 1718) dopuszczający możliwość kompensowania zwrotów wydatków bez konieczności odprowadzania ich do budżetu odnosi się do państwowych jednostek budżetowych, jednakże analogiczne regulacje dotyczyć mogą także samorządowych jednostek budżetowych w przypadku, gdy organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustali w uchwale budżetowej zasady w zakresie nieuregulowanym w obowiązujących przepisach prawnych (na podstawie art. 212 ust. 1 pkt 10 ustawy o finansach publicznych ). W wyniku powy ższego organ wykonawczy – wykonując postanowienia rady w zakresie wykonania budżetu – ustalić winien dla wszystkich jednostek organizacyjnych jednolite wytyczne w tym zakresie, które powinny zostać uwzględnione w zasadach (polityce) rachunkowości, obowiązujących w podległych jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego, wydanych na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 351 z późn. zm.).

Podobnie należy postąpić ze środkami w wysokości 50% łącznej kwoty należności z tytułu składek wskazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za miesiąc kwiecień i maj 2020 r., od których obowiązku płatności jednostka została zwolniona w oparciu o przepis art. 31zo ust. 1 a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 z późn. zm.), zwanej dalej tarczą antykryzysową.

W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku na uwagę zasługuje również okoliczność, że zablokowanie i utworzenie nowej rezerwy celowej na podstawie przepisów tarczy antykryzysowej może nastąpić jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Zgodnie z art. 15zn ust. 5 tarczy antykryzysowej w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa może tworzyć nową rezerwę celową bez uzyskania opinii komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego tej jednostki, przenosząc do niej zablokowane kwoty wydatków na podstawie art. 260 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Natomiast stosownie do treści art. 260 ust. 1 ww. ustawy organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego może podjąć decyzję o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych, w przypadku stwierdzenia:

1) niegospodarności w określonych jednostkach,
2) opóźnień w realizacji zadań,
3) nadmiaru posiadanych środków,
4) naruszenia zasad gospodarki finansowej, o których mowa w art. 254.

Korelacja wyżej powołanych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że utworzenie rezerwy celowej może nastąpić wyłącznie w przypadku, gdy będzie to konieczne dla zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz że przenosi się do niej kwoty wydatków zablokowanych w związku ze stwierdzeniem niegospodarności, opóźnień w realizacji zadań, nadmiaru posiadanych środków lub naruszenia zasad gospodarki finansowej. Zdaniem tut. Izby środki nieodprowadzone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uzyskane w związku z objęciem częściowym zwolnieniem na podstawie art. 3 Izo ust. la tarczy antykryzysowej, nie należą do żadnej kategorii wydatków wskazanych w art. 260 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Niezależnie od powyższego wskazać należy, że ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku z dnia 1 czerwca 2020 r. nie wynika, jakoby zablokowanie środków i utworzenie rezerwy celowej było niezbędne z uwagi na konieczność realizacji celu wskazanego w art. 15zn ust. 5 tarczy antykryzysowej, co z kolei przesądza o braku możliwości skorzystania z uprawnienia, o którym mowa w tym przepisie.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Urząd Miasta Słupska, 2020-06-22, sygn. nieznana}
{RIO Gdańsk, 2020-06-22, sygn. RP.0441/104/28/1/2020}