Uprawnienia organu wykonawczego do zmiany załącznika ‘dotacje celowe’ do uchwały budżetowej w drodze zarządzenia

Stan faktyczny:

Na podstawie decyzji Wojewody Świętokrzyskiego dotyczącej udzielenia dotacji celowej na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych, zarządzeniem Prezydenta Miasta podjętym na podstawie art. 257 pkt 1 ustawy o finansach publicznych wprowadzono stosowne zmiany w planie dochodów i wydatków Gminy. Ponieważ część środków miała być przeznaczona na dotacje celowe dla szkół prowadzonych przez inne organy niż Gmina, na najbliższej sesji Rady Miasta, dokonano stosownych zmian w zakresie uchwały budżetowej tj. załącznika dotacji celowych, co do wskazania podmiotów i przyznanych im kwot w/w dotacji.

Następnie zostały z tymi placówkami oświatowymi zawarte umowy na podstawie których przekazano środki na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych.

Podczas kontroli NIK. dotyczącej przyznawania dotacji na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych dla placówek oświatowych rejestrowanych przez Gminę

Ostrowiec Świętokrzyski, kontrolerzy stanęli na stanowisku,. że przyznanie dotacji na zakup podręczników, o której mowa w art. 55 ust. 4 i art. 69 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych może być zrealizowane w drodze Zarządzenia Prezydenta na podstawie art. 257 ustawy o finansach publicznych. Zarządzenie takie, w opinii NIK, może stanowić podstawę do zawarcia umów i przekazania dotacji dla szkół prowadzonych przez inne organy niż Gmina.

Pytanie:

Czy przyznanie dotacji celowych dla szkół prowadzonych przez inne organy niż Gmina na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych, może być dokonane na podstawie zarządzenia Prezydenta Miasta, czyli na podstawie art. 257 pkt 1 ustawy o finansach publicznych?

Stanowisko własne:

Prezentujemy stanowisko, iż zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnymi uchwalanie budżetu gminy należy do wyłącznej właściwości rady gminy; Natomiast przepis art. 257 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z komentarzem do tej ustawy Zbigniewa Ofiarskiego: „jest źródłem kompetencji dla Prezydenta Miasta, do samodzielnego wprowadzania ściśle określonych zmian budżetu (…) i nie daje uprawnienia do zmiany innych części uchwały budżetowej”. Zgodnie z art. 214 tejże ustawy, do .„innych części uchwały budżetowej” należy między innymi załącznik dotacji celowych, który w świetle powyższego wyjaśnienia nie może być zmieniony zarządzeniem Prezydenta. Zgodnie z obowiązującymi regułami wykładni prawa przepisy mające charakter wyjątków od reguły powinny być interpretowane ściśle, a ich rozszerzająca wykładnia jest niedopuszczalna. Ponieważ przepis art. 257 uofp ma charakter takiego właśnie wyjątku, od ogólnej zasady dokonywania zmian budżetu przez organ stanowiący, nie powinien być interpretowany poprzez rozszerzenie uprawnień organu wykonawczego; Takie działanie stanowiłoby, w naszej opinii; przekroczenie kompetencji przez organ wykonawczy.

Naszym zdaniem nie ma podstaw do przyznania dotacji na podstawie powołanego przepisu.

Art. 55 ust, 4 i art. 69 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, mówi że „placówka (…) otrzymuje (…) dotację celową z budżetu, jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tej szkoły organem rejestrującym”. Skoro środki na ten cel przekazywanie są jako dotacja celowa z budżetu gminy, to należy stosować wszelkie reguły dotyczące przyznawania, przekazywania i rozliczania dotacji. W art. 257 ustawy o finansach publicznych nie zawarto upoważnienia do „przyznawania dotacji”. Dlatego też w naszej opinii przyznanie dotacji i zawarcie umów może nastąpić po wprowadzeniu stosownych zmian do uchwały budżetowej tj. w zakresie załącznika dotacji celowych (w którym następuje wskazanie podmiotów i przyznanych im kwot dotacji), co leży w kompetencjach Rady Miasta.

Stanowisko RIO Kielce:

Szanowny Panie Prezydencie , wnioskiem z dnia 03.04.2020 roku, doręczonym na adres Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach w dacie 03.04. 2020 roku, zwrócił się Pan o udzielenie odpowiedzi na pytanie:

Czy przyznanie dotacji celowych dla szkół prowadzonych przez inne organy niż Gmina na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych, może być dokonane na podstawie zarządzenia Prezydenta Miasta, czyli na podstawie art. 257 pkt 1 ustawy o finansach publicznych?

Z opisu stanu faktycznego wynika, że udzielona przez Wojewodę Świętokrzyskiego dotacja na powyższy cel, zarządzeniem Prezydenta Miasta podjętym na podstawie art. 257 pkt 1 ustawy o finansach publicznych została wprowadzona w planie dochodów i wydatków Gminy. W zakresie części środków przeznaczona na dotacje celowe dla szkół prowadzonych przez inne organy niż Gmina, zmiany w budżecie dokonała Rada Miejska, tj. dotyczących załącznika dotacji celowych, co do wskazania podmiotów i przyznanych im kwot dotacji. Następnie zostały z tymi placówkami oświatowymi zawarte umowy, na podstawie których przekazano środki na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych.

Odpowiadając na powyższe pytanie, wskazać należy na następujące okoliczności.

Zgodnie z art. 257 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r . o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 869 ze zm.), dalej u.f.p. – w toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego polegających na zmianach planu dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych.

Wynikająca z powołanego wyżej art. 257 pkt 1 możliwość dokonywania przez zarząd zmian ma charakter formalny i wynika ze zmian dokonywanych w ramach budżetu państwa lub budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego . Zarząd jednostki, dokonując korekty planu dochodów i wydatków, powinien dokonać zmian w odpowiedniej podziałce klasyfikacji budżetowej oraz dodatkowo w planie wydatków z uwzględnieniem celu przeznaczenia tych środków. Jest to czynność w znacznej mierze techniczna.

Taki właśnie charakter mają w/ w środki przekazywane dla j.s.t. na zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, na podstawie przepisów rozdziału 7 Wyposażenie szkół oraz szkół polskich w podręczniki, materiały edukacyjne i materiał y ćwiczeniowe ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań o światowych (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz . 17), dalej u.f.z.o .

Jak wynika z art. 55 ust. 2- 4 u.f.z.o. w przypadku publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne, zapewnienie sfinansowania kosztu zakupu podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, wykonywanym przez jednostki samorządu terytorialnego będące dla tych szkół organem rejestrującym. Na realizację tego zadania jednostka samorządu terytorialnego otrzymuje dotację celową z budżetu państwa, udzielaną przez wojewodę. Na sfinansowanie kosztu zakupu podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, wymienione wyżej szkoły otrzymują na wniosek, dotację celową z budżetu tej jednostki samorządu terytorialnego.

Analogiczne rozwiązanie w powyższym zakresie przewidziano dla niepublicznych szkół podstawowych, co wynika z art. 69 ust. 1-2 u.f.z.o.

Pomimo, że publiczne i niepubliczne szkoły podstawowe muszą formalnie złożyć wniosek, to należy podkreślić , iż dana j.s.t. jedynie pod względem technicznym pośredniczy między administracją rządową a dotowaną szkołą przy przekazywaniu środków. Obowiązek udzielenia dotacji celowej ma bowiem charakter obligatoryjny.

Reasumując powyższe należy wskazać, że Prezydent Miasta może dokonać stosownej zmiany uchwały budżetowej polegającej na zaplanowaniu wydatków z przeznaczeniem na dotacje dla szkół prowadzonych przez inne organy niż Gmina na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych.

Informuję również, że jeżeli takiej zmiany dokonałaby Rada Miejska to z dotychczasowej praktyki nadzorczej stosowanej w Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Kielcach wynika, że nie było to podstawą do wszczęcia postępowania zmierzającego do podjęcia rozstrzygnięcia nadzorczego wskazującego naruszenie prawa.

Dodatkowo należy zauważyć, że udzielenie dotacji celowej na powyższy cel dla publicznej i niepublicznej szkoły podstawowej nie wymaga zawarcia umowy, o której stanowi art. 250 u.f.p.

Zgodnie z treścią art. 250 u.f.p. zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę , która określa w szczególności:

1) wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji,

2) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego,

3) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w niniejszym dziale.

Powołane wyżej przepisy u.f.z.o., w szczególności art. 55, art. 58-59 i art. 69, określają zarówno zakres informacji niezbędnych do ustalenia wysokości dotacji, jej cel, termin jej przekazania i wykorzystana oraz termin rozliczenia i zwrotu niewykorzystanej dotacji.

{Urząd Gminy Ostrowiec Świętokrzyski, 2020-04-03, sygn. L.dz. 1013}
{RIO Kielce, 2020-05-04, sygn. WI.54.26.2020}