Szanowny Panie Prezydencie, wnioskiem z dnia 05.12.2019 roku, doręczonym na adres Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach w dacie 09.12.2019 roku, zwrócił się Pan o udzielenie odpowiedzi na pytania:

1. Czy ustalenie należności Gminy Kielce z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia, które ma na celu zabezpieczenie kosztów realizacji zadania gminy, stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych?
2. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 1, czy Prezydent Miasta Kielce może być odpowiedzialny za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w przypadku nieprawidłowego ustalenia stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, tj. w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia?

Odpowiadając na postawione pytania informuję, że organem orzekającym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych na podstawie art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1440) jest w I instancji Komisja Orzekająca przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Kielcach.

Poza kompetencjami RIO w Kielcach znajduje się więc odpowiedź na wskazane na wstępie pytania dotyczące przedmiotu naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Odnosząc się jednakże do zagadnienia dotyczącego ustalania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wskazać należy na następujące okoliczności.

Zadania własne gmin w zakresie utrzymania czystości i porządku, w tym gospodarowania odpadami

komunalnymi reguluje ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 2010), dalej u.u.c.p.g.

Jak wynika z art. 6k ust. 2 pkt 3 u.u.c.p.g., rada gminy, określając stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, bierze pod uwagę koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, o których mowa w art. 6r ust. 2-2b i 2d.

Zgodnie zaś z art. 6r ust. 2-2b i 2d u.u.c.p.g.:

Z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty:

– odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych;

– tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;

– obsługi administracyjnej tego systemu;

– edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.

Z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć:

– koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych oraz koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym.

– koszty utworzenia i utrzymania punktów napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami.

– koszty usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

W zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina zapewnia właścicielom nieruchomości pozbywanie się wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, przy czym rozumie się przez to odbieranie odpadów z terenu nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1 i 2 u.u.c.p.g, przyjmowanie odpadów przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz zapewnianie przyjmowania tych odpadów przez gminę w inny sposób.

Stosownie do art. 6 ust. 1aa u.u.c.p.g., środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Powołane wyżej przepisy potwierdzają że co do zasady wpływy z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi mają pokrywać wszystkie potrzeby wydatkowe systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Gminne systemy gospodarowania odpadami komunalnymi winny być zbilansowane, tj. wpływy z opłat mają pokrywać wydatki na funkcjonowanie systemu. Ustalone przez radę gminy opłaty winny zabezpieczać pokrycie koszt ów funkcjonowania systemu. Zatem rada gminy uchwalając wysokość stawek opłaty za gospodarowanie odpadami musi dokonać rzetelnej kalkulacji wysokości stawek, tak aby pokrywały one rzeczywiste roczne koszty związane z funkcjonowaniem systemu. Od powyższej zasady bilansowania się systemu możliwe są wyjątki polegające na zwalnianiu lub obniżaniu stawek opłat, jednakże muszą one wynikać z przepisów u.u.c.p., czego przykładem jest art. 6k ust. 2b, ust. 4 i ust. 4a u.u.c.p.g. W takiej sytuacji powstałą różnicę gmina musi pokryć z innych środków . Prawidłowo ustalone wydatki przeznaczone na funkcjonowania systemu należy wykazać w budżecie gminy. Na realizację rzetelnie zaplanowanych w budżecie gminy wydatków dotyczących funkcjonowania systemu należy zaplanować dochody z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w tożsamej wysokości.

Dodatkowo należy zauważyć, iż istotne zmiany w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi nastąpiły od dnia 6 września 2019 roku. W tym dniu weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 1579). Jak wynika z art. 9 ust. 1 przepisów przejściowych, gminy mają obowiązek dostosowania uchwal podjętych w starym stanie prawnym w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wyk ładni przepisów prawa.