Pytanie:

Niniejszym zwracamy się z uprzejmą prośbą o udzielenie wyjaśnień w zakresie możliwości sfinansowania z środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi zakupu traktora (w tym w szczególności z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym). Powyższy traktor wspomagał będzie realizowaną gospodarkę odpadami komunalnymi i służyć ma w zamierzeniu do dodatkowego odbioru bezpośrednio przez pracowników Urzędu Miasta (ewentualnie jednostki podległej) odpadów komunalnych, w szczególności odpadów wielkogabarytowych oraz gruzu od osób fizycznych, a także pochodzących ze zbiórki odpadów pochodzących z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania. Odbierane odpady przekazywane będą następnie do przedsiębiorcy, z którym Gmina Miasto Golub-Dobrzyń zawarła umowę na odbiór odpadów z terenu Gminy Miasto Golub-Dobrzyń, z wyłączeniem części zebranego odpadu — gruzu, który można wykorzystać po przetworzeniu do naprawy dróg gruntowych. Wstępny koszt zakupu w/w pojazdu szacowany jest na ponad 135 tysięcy złotych. W przypadku zakupu w/w pojazdu, uprzejmie prosimy ponadto o wskazanie czy możliwe będzie finansowanie kosztów utrzymania i eksploatacji w/w pojazdu z środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi uzyskiwanych w danym roku budżetowym.

Zgodnie z zapisami art. 6 r. ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2018 r., poz. 1454 z póź. zm.), z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty m.in. odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych.

Z uwagi na dość ogólny zapis umieszczony w w/w ustawie, który odnosi się do przedmiotowego zapytania, powstała wątpliwość co do możliwości finansowania wskazanego zakupu i związanych z nim kosztów z środków wskazanych na wstępie niniejszego pisma, co istotne jest również z punktu widzenia właściwego wydatkowania środków publicznych w kontekście ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Stanowisko RIO Bydgoszcz:

W odpowiedzi na pismo z dnia 29 lipca 2019 roku, w sprawie możliwości sfinansowania zakupu traktora ze środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi (w tym w szczególności z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym), Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy informuje, co następuje.

Ustawą z dnia 13 września 1996 r o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U z 2018, poz. 1454 z późn. zm.) przekazano samorządom gminnym do realizacji zadanie własne w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach, zapewniając jednocześnie środki finansowe na ich realizację w formie opłat. Zgodnie z art. 6k ust. 2 ustawy rady gmin w drodze uchwały określają stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi biorąc pod uwagę czynniki wymienione w punkcie od 1 do 4 przytoczonego przepisu. Natomiast zapis art. 6r jednoznacznie wskazuje, że opłaty stanowią dochód gminy, którym samorząd pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Tak sformułowany zapis artykułu stanowi wyjątek od określonej w art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2019, poz. 869) zasady „niefunduszowania” środków, a więc przeznaczania dochodów z poszczególnych tytułów na finansowanie imiennie wymienionych wydatków pod warunkiem, że odrębna ustawa nie stanowi inaczej. Tak więc zasady gospodarowania środkami z tytułu opłat określone w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nakazują wprost działania nakierowane na zapewnienie, aby z tego źródła dochodów dokonywać wydatki (ponosić koszty) funkcjonowania systemu.

Obowiązujące przepisy zakładają więc równowagę dochodów i wydatków systemu i nie wskazują na sposób postępowania w sytuacji powstania ewentualnej nadwyżki dochodów czy powstania niedoboru. Z uwagi jednak na swój „funduszowy” charakter, na co wskazano wyżej, sposób finansowania odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych powoduje, że w sytuacji jeśli uzyskane dochody przewyższają wydatki (koszty systemu) nadwyżka ta powinna być przeznaczona wyłącznie na finansowanie systemu w kolejnym roku budżetowym.

Ponadto Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy zwraca uwagę, że zgodnie z art. 6d ust. 1 ustawy organ wykonawczy jest obowiązany udzielić zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo zamówienia publicznego na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. Wyżej wskazany przepis w ust. 4 określa, co w szczególności winna zawierać specyfikacja istotnych warunków zamówienia. W myśl art. 6 f ustawy umowa w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie albo odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości określa instalację lub instalacje, w tym regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych, do których podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany przekazać odebrane odpady. W przypadku niewielkich ilości odebranych odpadów selektywnie zbieranych niepodlegających przekazaniu do regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych możliwe jest wskazanie podmiotu zbierającego te odpady.

Z przedstawionego w piśmie stanu wynika, że dochody z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostałyby wykorzystane w poprzednim roku budżetowym, Gmina chciałaby przeznaczyć na zakup traktora, który ma wspomagać realizowaną gospodarkę odpadami komunalnymi, poprzez dodatkowy odbiór odpadów komunalnych, które następnie będą przekazane do przedsiębiorcy, z którym Gmina – Miasto Golub – Dobrzyń zawarła umowę na odbiór odpadów z terenu Gminy.

Mając na uwadze powyższe uregulowania, w ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy istnieje możliwość zakupu traktora, który miałby być wykorzystywany do odbiory odpadów komunalnych oraz finansowania kosztu jego utrzymania i eksploatacji. Należy jednak wziąć pod uwagę zakres obowiązków jaki został powierzony podmiotowi zewnętrznemu wyłonionemu w drodze przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, tak, aby nie dopuścić do podwójnego finansowania tych samych zadań.

Przedstawiając powyższe należy zauważyć, że opinie i wyjaśnienia regionalnych izb obrachunkowych nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

{Urząd Miasta Golub – Dobrzyń, 2019-07-29, sygn. WF.3032.12.2019}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy, 2019-08-22, sygn. RIO-KT.AK-073-1/2019}