Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze:

Odpowiadając na wniosek o udzielenie informacji z dnia 27 marca 2019 r. zawierający pytania o następującej treści, cyt.: Czy Burmistrz Miasta i Gminy Wschowa musi zrealizować w roku budżetowym 2019 projekty Wschowskiego Budżetu Obywatelskiego wybrane niezgodnie z uchwalonym Regulaminem? Co się stanie w sytuacji, jeśli Burmistrz Miasta i Gminy Wschowa wobec szeregu zastrzeżeń co do samego Regulaminu jak i jego wykonania zgłaszanych przez mieszkańców, nie zrealizuje projektów Wschowskiego Budżetu Obywatelskiego w 2019 roku” wyjaśniam, co następuje:

Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t. j. Dz. U. z 2016 r. poz. 561 ze zm.) w zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały (i zarządzenia) podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach procedury uchwalania budżetu i jego zmian.

Izba nadzoruje zatem uchwały organów stanowiących podjęte na podstawie art. 234 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2077 ze zm.), zgodnie z którym uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej określa w szczególności: wymaganą szczegółowość projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego; terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego; wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z projektem uchwały budżetowej. W uchwale tej zawarte są również unormowania dotyczące budżetu obywatelskiego, jeżeli jednostka zdecyduje się na jego wyodrębnienie wyłącznie w zakresie dotyczącym trybu prac nad projektem uchwały budżetowej. Zgodnie z art. 5a ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ( t. j. Dz. U. z 2019 r., poz. 506 ) – w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy, a szczególną formą konsultacji społecznych jest budżet obywatelski.

Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy. Uchwała ta, w ocenie tut. Izby – nie stanowi uchwały w sprawie procedury uchwalania budżetu, określonej w cytowanym wyżej art. 234 ustawy o finansach publicznych ale uchwałę w sprawie wymagań jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego (art. 5a ust.7), obejmując w szczególności: wymogi formalne, jakim powinny odpowiadać zgłaszane projekty; wymaganą liczbę podpisów mieszkańców popierających projekt, przy czym nie może być ona większa niż 0,1% mieszkańców terenu objętego pulą budżetu obywatelskiego, w którym zgłaszany jest projekt; zasady oceny zgłoszonych projektów co do ich zgodności z prawem, wykonalności technicznej, spełniania przez nie wymogów formalnych oraz tryb odwołania od decyzji o niedopuszczeniu projektu do głosowania; zasady przeprowadzania głosowania, ustalania wyników i podawania ich do publicznej wiadomości, biorąc pod uwagę, że zasady przeprowadzania głosowania muszą zapewniać równość i bezpośredniość głosowania.

Wynika zatem z powyższego, że nadzorowi regionalnych izb obrachunkowych podlega jedynie badanie wyodrębnienia w samej uchwale budżetowej środków po stronie wydatków na zadania z zakresu budżetu obywatelskiego, natomiast uchwała podjęta na podstawie art. 5a ust. 7 ustawy o samorządzie gminnym podlega nadzorowi Wojewody Lubuskiego.

Uchwała Nr XLIII/382/18 Rady Miejskiej we Wschowie z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Miasta i Gminy Wschowa dotyczących budżetu Miasta i Gminy Wschowa na rok 2019 – objęta została badaniem nadzorczym ze strony Wojewody Lubuskiego, na podstawie kryterium legalności. Uchwała ta znajduje się w obrocie prawnym i stanowiła podstawę do ujęcia w uchwale budżetowej Miasta i Gminy Wschowa na rok 2019 zadań własnych z zakresu budżetu obywatelskiego.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że jeżeli Organy Miasta i Gminy Wschowa uważają, iż ww. uchwała – będąca w kognicji Wojewody Lubuskiego zawiera błędy ( zarówno formalne jak i merytoryczne) – to w ramach posiadanych uprawnień winny dążyć do wyeliminowania we własnym zakresie wszelkich nieprawidłowości z obrotu prawnego.

Rada Miejska we Wschowie, uchwałą nr III/25/18 z dnia 20 grudnia 2018 r., uwzględniając skargę na Burmistrza Wschowy w zakresie nie powołania Komisji ds. liczenia głosów Zarządzeniem Burmistrza Wschowy (do czego organ wykonawczy był zobligowany § 6 ww. uchwały) – ujęła pomimo tego na tej samej sesji uchwałą Nr III/32/18 w sprawie uchwały budżetowej Miasta i Gminy Wschowa na 2019 rok – w wydatkach budżetu Miasta i Gminy Wschowa na rok 2019 wydatki realizowane w ramach Wschowskiego Budżetu Obywatelskiego w kwocie 562 224 zł. Wydatki te zostały sklasyfikowane w budżecie w układzie dział, rozdział, paragraf, bez wyodrębnienia w osobnym załączniku obejmującym zadania z zakresu budżetu obywatelskiego. Inicjatywa do zmiany projektu uchwały o zmianie uchwały budżetowej, w świetle art. 233 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych przysługuje wyłącznie organowi wykonawczemu jednostki samorządu terytorialnego. Wykonanie budżetu przez organ wykonawczy podlega ocenie organu stanowiącego i stanowi podstawę udzielenia bądź nieudzielenia absolutorium z tego tytułu. Stanowi o tym art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym.

W świetle natomiast norm prawnych określonych w art. 51 ustawy o finansach publicznych zamieszczenie w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec jednostek samorządu terytorialnego. Ujęte w budżetach jednostek samorządu terytorialnego dochody i przychody stanowią – stanowią prognozy ich wielkości, zaś wydatki oraz łączne rozchody – stanowią nieprzekraczalny limit (art. 52 ust. 1 ustawy o finansach publicznych). To organ wykonawczy jest odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę finansową gminy, któremu w świetle art. 60 ustawy o samorządzie gminnym przysługuje wyłączne prawo między innymi do zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy; dokonywania wydatków budżetowych; zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy.

Jednocześnie Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze wskazuje, że przedstawione stanowisko nie stanowi opinii prawnej ani wiążącej wykładni przepisów prawa, ale prezentuje wyłącznie pogląd Izby na zagadnienia przedstawione w Pani piśmie.

{Urząd Miasta Wschowa, 2019-03-27, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, 2019-04-19, sygn. RIO.II.K.071.4.2019}