W dniu 4 lipca 2016 r. do Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu wpłynął Pani wniosek o udzielenie odpowiedzi na pytanie „czy w przypadku nie regulowania w terminie przez gminę należności zgodnie z art. 191 ust. 9-10 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 332 ze zm.) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie powinno naliczać odsetki od zaległych należności”. W związku z Pani prośbą wyjaśniam, co następuje.

Jak wynika z przepisów art. 191 ust. 9 i 10 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 575) wysokość wydatków, których obowiązek ponoszenia leży po stronie gminy, jest doprecyzowana i sztywna. Ustawodawca nie przewidział konieczności dokonywania wzajemnych rozliczeń między gminą a powiatem na podstawie porozumień, jak to ma miejsce w przypadku rozliczeń między powiatami.
Z orzecznictwa sądów wynika, że należności powstające na mocy powołanych wyżej przepisów mają charakter cywilnoprawnych. Nieuiszczenie w terminie należności cywilnoprawnej skutkuje prawem naliczenia dłużnikowi odsetek ustawowych. Wynika to wprost z art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W myśl art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Cytowane przepisy ustanawiają prawo, a nie obowiązek dochodzenia odsetek za czas opóźnienia w zapłacie świadczenia pieniężnego, jednak jedną z fundamentalnych zasad działalności jednostek sektora finansów publicznych jest dbałość o środki publiczne i racjonalne nimi gospodarowanie. Oznacza to, że jednostki sektora finansów publicznych nie mogą z tego prawa dowolnie rezygnować. Należy uwzględniać przepisy art. 40 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.), które wprowadzają obowiązek naliczania i ewidencjonowania odsetek od nieterminowych płatności nie później niż na koniec każdego okresu. Wymóg naliczania i ewidencjonowania odsetek za nieterminowe uiszczanie wpłat zawarto ponadto w § 8 ust. 5 rozporządzenia z dnia 5 lipca 2010 r. Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2013 r. poz. 289 z późn. zm.). Przepis ten stanowi bowiem, że odsetki od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty, lecz nie później niż pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału.

Niezależnie od powyższego informuję, że zgodnie z regulacją zawartą w art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 561), Izba jest upoważniona do udzielania wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych. Izba nie jest natomiast uprawniona do stanowienia obowiązującej wykładni przepisów prawa, jak również nie wskazuje sposobu rozwiązania konkretnych problemów. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy traktować wyłącznie jako stanowisko Izby.